Czy tego chcemy czy nie, uczymy się przez całe życie. Żyjemy w dobie epoki cyfrowej, gdzie permanentna zmienność wpisana jest w krajobraz codzienności, toteż każdego dnia docierają do nas masy informacji, „instrukcji obsługi świata”, które należy przyswoić aby móc w tym świecie funkcjonować. Lecz informacja to jeszcze nie wiedza, a sama wiedza nie gwarantuje sukcesu w umiejętności jej zastosowania, zatem nie gwarantuje sukcesu w uczeniu się!
Podążając za ideą Złotego Kręgu (Golden Circle), Simona Sineka, na którą powoływałam się w jednym z wcześniejszych tekstów, jeśli już odpowiedzieliśmy sobie na pytanie „dlaczego” chcemy się uczyć podnosząc przez to własne kwalifikacje, czas postawić kolejny krok i odpowiedzieć sobie na pytanie „jak” to robić?
Zatem jak się uczyć, żeby zagwarantować sobie sukces w uczeniu się w czasach, kiedy tradycyjna szkoła uczy nas wszystkiego, tylko nie tego jak się uczyć.
- Przede wszystkim dociekać, starać się zrozumieć sens informacji, która do nas dociera, którą zdobywamy, zadawać pytania i poszukiwać odpowiedzi , szukać połączeń nowej wiedzy z tym, co już znane– im bardziej zrozumiemy, tym szybciej zapamiętamy i przyswoimy.
- Najszybciej jak to możliwe, zamieniać teorię w praktykę i ćwiczyć. Poszukiwać okazji do doświadczania, do praktykowania nowej wiedzy nawet wtedy gdy nie w pełni odzwierciedla to codzienną rzeczywistość. Praktykowanie i eksperymentowanie nie tylko utrwala ślady pamięciowe w pamięci długotrwałej, ale przede wszystkim umożliwia popełnianie błędów , które wzmacnia i uatrakcyjnia uczenie się, przez co je uskutecznia.
- Ta atrakcyjność stanie się motywatorem do tego aby chętniej wracać do nauki dając sobie odpoczynek pomiędzy powtórkami czy kolejnymi etapami nabywania wiedzy/umiejętności. Nie chodzi tutaj o systematyczność, choć ta jest równie ważna, ale przede wszystkim o rozłożenie nauki w czasie. Choćby dlatego, że pamięć krótkotrwała ma ograniczoną pojemność, wynoszącą 7 jednostek (+/-2 jednostki). Nie przeciążajmy jej więc, bo tylko przez pamięć krótkotrwałą nowe trafia do pamięci długotrwałej, którą uznajemy za podstawę zmiany zachowania, określając to mianem „uczenia się”.
- Zmieniać miejsce nauki i okoliczności w których nabywamy nowe umiejętności i wiedzę. Urozmaicanie miejsc nauki tworzy nowe miejsce w pamięci. Neuropatyczność mózgu polega na jego zmianie fizycznej zawsze, kiedy dociera do nas nowa informacja, a im bardziej plastyczny mózg, tym łatwiej się uczymy. Dlatego uplastyczniajmy go również nowymi miejscami do nauki. Zatem niech to raz będzie pomieszczenie z kompletną ciszą, innym razem z muzyką w tle, jeszcze innym będzie to gwarna kawiarenka z widokiem na ulice, czy też ławka w parku lub, a może przede wszystkim miejsce pracy.
- Podobnie jak miejsca i okoliczności nauki, urozmaicać treści, zmieniać moduły, zmuszać mózg do wysiłku, ćwiczyć go i trenować zmiennością, a pozytywnie nas zaskoczy swoją elastycznością. Uczenie się po kolei poszczególnych bloków może wydawać się niektórym efektywniejsze między innymi dzięki uporządkowaniu treści, ale na pewno nie zmusza do wysiłku pamięci tak bardzo, jak różnorodność.
- Sprawdzać się – to znaczy sprawdzać ile udało się zapamiętać z przyswajanej wiedzy i realizowanych ćwiczeń. Zanim zaczniemy powtarzać, albo czytać kolejny raz, sprawdzać co zostało w pamięci, dzięki temu będzie jasne, na co zwrócić uwagę przy powtarzaniu. Ponadto dzięki temu można się przekonać jak wiele już wiemy, a to bardzo motywująco działa to na dalszy proces nauki.
- Notować, zaznaczać najważniejsze treści, to sprawi, że później łatwiej będzie powtarzać kluczowe elementy. Jednak przede wszystkim notować w pamięci to, gdzie można tę wiedzę zdobyć, jeśli okaże się naprawdę potrzebna.
- Stosować mnemotechniki, czyli różne metody ułatwiające zapamiętywanie. Stosować skojarzenia, mapy pamięciowe i wykorzystywać narzędzia, od starodawnych fiszek zaczynając po zastosowanie nowoczesnych narzędzi on-line.
- Powtarzać, powtarzać, powtarzać – najlepiej praktykując – tylko w ten sposób z wątłych ścieżek w pamięci tworzy się autostradę wiedzy. Jeśli tylko mamy szansę, podzielmy się swoją wiedzą i umiejętnościami z innymi. Dzięki temu dużo szybciej przechodzimy do etapu nieświadomej kompetencji.
Warto wiedzieć jak się uczyć, jednak warto też pamiętać, że istotą uczenia się w dobie epoki cyfrowej nie jest gromadzenie wiedzy i jej magazynowanie w przeciążonej do granic pamięci długotrwałej. Istotą uczenia się w obecnych czasach jest przede wszystkim umiejętność wyselekcjonowania najważniejszej dla nas w danym momencie wiedzy ze źródeł powszechnie ją propagujących oraz umiejętność zastosowania jej w praktyce w dziedzinach, które wybraliśmy sobie jako nasze role zawodowe, czy wszystkie inne mające dla nas na danym etapie życia znaczenie.
- Petlak, J. Zajacova, Rola mózgu w uczeniu się, Wydawnictwo Petrus, Kraków, 2010
- Kotarski, Włam się do mózgu, Wydawnictwo Altenberg, Kraków, 2017
- R/L. Johnson, V. McCann, P. Zimbardo, Psychologia, Kluczowe koncepcje, Wydawnictwo PWN, Warszawa, 2012.